Giờ vàng để cứu… tinh hoàn!

Vì nhiều lý do mà ít khi bệnh nhân bị xoắn tinh hoàn được đưa tới khám tại các trung tâm chuyên khoa sớm, Hậu quả là tinh hoàn đã bị hoại tử và phải cắt bỏ. Xoắn tinh hoàn là 1 bệnh lý cần được xử lý và cấp cứu, từ khi có hiện tượng triệu chứng đau tới khi được phẫu thuật không quá 6 giờ.

Đau vùng bìu là phải nghĩ tới xoắn tinh hoàn!

Bệnh nhân nam Phạm Thanh Nh., 17 tuổi, nhập khoa Ngoại niệu - ghép thận, BV. Nhân Dân 115 TP.HCM vì sưng đau bìu trái kèm theo sốt, được bệnh viện tuyến trước chẩn đoán viêm tinh hoàn trái, điều trị kháng sinh, giảm đau nhưng không đỡ. Các bác sĩ ở khoa Ngoại niệu - ghép thận khám và phát hiện tinh hoàn trái của bệnh nhân sưng to hơn bên phải, nắn đau dọc theo thừng tinh, bìu trái sưng mọng, đỏ. Siêu âm không thấy phổ tưới máu tại tinh hoàn. Chẩn đoán bệnh nhân bị xoắn tinh hoàn. Bác sĩ đã rạch da dọc bìu trái vào khoang tinh mạc thấy tinh hoàn xoắn ngay tạo gốc tinh hoàn trong khoang tinh mạc, tinh hoàn trái tím. Thanh Nh. được tháo xoắn và đắp nước muối sinh lý ấm lên tinh hoàn, khoảng 15 phút sau tinh hoàn hồng trở lại và 5 ngày sau xuất viện.

Theo Ths.BS.Trương Hoàng Minh - Trưởng Khoa Ngoại niệu - Ghép thận, xoắn tinh hoàn là một cấp cứu niệu khoa, tinh hoàn tự xoay quanh trục của nó đưa đến tình trạng tắc nghẽn một phần hay tất cả mạch máu nuôi tinh hoàn làm cho tinh hoàn thiếu máu nuôi và hoại tử. Hiện nay chưa tìm được nguyên nhân chính xác của xoắn tinh hoàn. Tuy nhiên, những nhân tố thuận lợi gây xoắn tinh hoàn là do sự trảo đổi nội tiết trong cơ thể lúc tuổi dậy thì. Bên cạnh đó, do co cơ bìu đột ngột và dữ dội. Trên thực tế bệnh này chỉ diễn ra trên bệnh nhân có dị dạng giải phẫu như: màng tinh hoàn rộng, tinh hoàn dễ di động như quả lắc, mạc treo tinh hoàn rộng, thừng tinh dài…Để phòng tránh xoắn tinh hoàn cần kiểm tra bìu thường xuyên. Nếu thấy bìu thỉnh thoảng bị trống chỉ có một bên tinh hoàn thì cần phải tới bệnh viện để được thăm khám kịp thời.

Triệu chứng thường gặp nhất của bệnh lý xoắn tinh hoàn là trẻ đau đột ngột vùng bìu. Đau thường khởi phát về ban đêm và thường đau một bên, có thể lan lên bẹn và hông lưng. Một vài trường hợp trẻ có thể buồn nôn, nôn và tiểu khó. Đau có thể tăng lên lúc vận động nên trẻ thường nằm yên trên giường. Trẻ rất sợ chạm vào bìu và thường gấp đùi vào nên khó khám. Dưới da bìu nổi lên một khối (tinh hoàn và mào tinh) co rút vào phía bẹn. Đau không giảm khi nghỉ ngơi và ngay khi ngủ. Triệu chứng này thường gặp ở trẻ lớn và ở độ tuổi dậy thì. Bìu lớn dần, da bìu đỏ hay bầm tím, phù lan sang cả bìu bên đối diện. Ths.BS.Trương Hoàng Minh nhấn mạnh: chẩn đoán xoắn tinh hoàn không phải dễ bởi nhiều bệnh lý tại tinh hoàn có triệu chứng tương tự như viêm tinh hoàn, viêm mào tinh, chấn thương tinh hoàn. Vì thế có 1 nguyên tắc là phải nghĩ đến xoắn tinh hoàn lúc có triệu chứng đau vùng bìu cho đến lúc loại trừ được bệnh lý này.

Giảm 50% khả năng sinh con

“Thời gian vàng” điều trị bệnh xoắn tinh hoàn chỉ gồm 6 giờ trước hết tính từ lúc có biểu hiện đau. Theo BS. Minh, tới trước 6 giờ, 100% bệnh nhân được cứu tinh hoàn, tới trong khoảng 6 - 12 giờ khả năng cứu được tinh hoàn chỉ còn 50%, nếu đến trong khoảng 12 - 24 giờ thì chỉ còn 20% được cứu và đến trên 24 giờ sẽ không cứu được tinh hoàn. Nhiều trẻ tới bệnh viện khi tinh hoàn đã bị hoại tử và buộc phải cắt bỏ. Trẻ bị cắt bỏ 1 tinh hoàn sẽ giảm 50% khả năng sinh con. Đặc biệt, chuyện duy nhất 1 tinh hoàn là một di chứng nặng nề về mặt tâm lý cho trẻ khi lớn. Vì đây là 1 bệnh lý không thể dự phòng, các bậc cha mẹ cần chú ý con mình mỗi ngày lúc vệ sinh tắm rửa cho con, đặc biệt ở trẻ nam. Cần dạy cho trẻ những kiến thức cơ bản vào những triệu chứng của bệnh lý này, khuyến khích động viên trẻ tâm sự với cha mẹ khi có chỗ nào đó đau trong cơ thể. Cần nhất là lưu ý khi nghe con mình than đau vùng bẹn bìu thì nên đưa con tới ngay địa chỉ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Với những trẻ có tinh hoàn di động (sờ thì lúc thấy có, khi lại không thấy tinh hoàn trong bìu), cần đưa trẻ tới bệnh viện khám xem có nguy cơ hay không. Nếu có, các bác sĩ sẽ cố định tinh hoàn bằng một phẫu thuật nhỏ, nhẹ nhàng để tránh nguy cơ xoắn tinh hoàn về sau. Các trẻ nam cần tránh những va đập mạnh làm tổn thương tới tinh hoàn. Với những trường hợp đã từng bị cắt bỏ một tinh hoàn do bị hoại tử thì càng phải thận trọng hơn.

Nguyễn Huyền